Geloof in een rechtvaardige samenleving loont!

Legacy!Baanbrekers is een podcastserie bedacht door Jeffrey Spalburg en gemaakt in samenwerking met RIGHTABOUTNOW INC. Met deze podcast wil Spalburg kunstenaars van kleur, die te weinig aandacht krijgen in de media, in de spotlight zetten. Niet alleen omdat zij dit verdienen, maar vooral zodat de jeugd van nu voorbeelden ziet van mensen die op hen lijken en een indrukwekkende carrière hebben opgebouwd.

Bekijk originele afbeelding

Voor mij was Spalburg ook een rolmodel. Hij was een van de eerste Surinaams-Nederlandse comedians die ik op het podium zag. Zijn eerste solovoorstelling, Brommers Kieken, ging over zijn leven als Surinaamse jongen die opgroeide in Hengelo. Zelf ben ik opgegroeid in Utrecht, eveneens in een vrij witte omgeving. Dat schept een band. 

Op 27 november 2025 werd presentatrice Ivette Forster geïnterviewd door Maarten van Hinte voor de podcast Legacy!Baanbrekers. Het was een mooi gesprek waarin iedereen even de tijd vergat en aan de lippen van Forster hing.

Forster vertelde over haar multiculturele achtergrond en hoe zij daarmee is omgegaan. Surinaams, Nederlands, Antilliaans: wat mag ze van zichzelf zijn en in welk hokje wil de maatschappij haar plaatsen? De setting van de podcast paste goed bij de vele kanten van Forster. Terwijl ze spraken over diversiteit, zaten ze aan een tafel met een tapijt erop. De vloer was volledig bedekt met oude Perzische tapijten, alsof je in een oud-Hollands bruin café zat.

Wat opvalt in het verhaal van Forster is dat zij durft te springen in het diepe. Ze verhuisde van Aruba naar Wageningen om te studeren, maar belandde uiteindelijk bij MTV Amsterdam, later MTNL. Daar volgde ze een opleiding tot programmamaker en presentator. Tijdens deze periode ontmoette ze Felix de Rooy, eveneens een baanbreker. De Rooy is een multidisciplinaire kunstenaar die moeilijke onderwerpen zoals racisme en homoseksualiteit al vroeg durfde te gebruiken in zijn werk, in een tijd waarin hierover nauwelijks werd gesproken. Hij schaamde zich nooit voor wie hij was en deed zich niet anders voor. Van hem leerde Forster wat Zwart bewustzijn betekent, iets wat zij altijd heeft meegenomen in haar eigen werk.

Autonomie speelt een belangrijke rol in Forsters carrière. Tijdens haar opleiding kreeg ze de opdracht om een programma te bedenken en maken. Ze wilde dit doen op haar eigen voorwaarden en ging samen met medestudent Guilly Koster op zoek naar een plek waar zij hun eigen programma konden maken. Zo ontstond Color Box, een talkshow op AT5. Forster creëerde hiermee haar eigen kansen. Anderen zagen dit en daardoor openden zich nieuwe deuren.

Er was een lege studio in Amsterdam. Forster ging op onderzoek uit en wist te regelen dat zij deze studio mocht gebruiken om haar programma op te nemen. Dit leidde ertoe dat AT5 Color Box opmerkte en het programma daadwerkelijk werd uitgezonden.

De VPRO zag Color Box vervolgens en besloot de talkshow Bij Lobith te maken voor de nationale televisie. Dit gebeurde volledig op hun eigen voorwaarden, met volledige controle over de inhoud en met hun eigen crew. Ondanks de kogelbrieven en hakenkruizen die zij ontvingen, bleven zij doorgaan. Wanneer mensen klaagden dat zij alleen maar ‘zwarte onderwerpen’ bespraken, antwoordde Forster: “Jij vindt deze onderwerpen Zwart. Wij vinden het gewone, belangrijke onderwerpen die aandacht verdienen.”

Bijzonder in Forsters carrière is haar vermogen om de schijnwerpers te richten op onderwerpen die anders onderbelicht blijven. Als journalist voor AT5 drong zij door tot het leven in de Bijlmer in de jaren tachtig. Ze kwam op plekken waar de gemiddelde journalist niet kwam en deed van binnenuit verslag van het brede en rijke leven van de bewoners. Zo mocht ze meelopen met een politiecommissaris en daar verslag van doen.

Met haar eigen productiebedrijf maakte zij verschillende documentaires over onderwerpen die zij de moeite waard vond. De diversiteit van Forsters leven en interesses is duidelijk terug te zien in haar werk. Ook hier laat zij zich niet in een hokje plaatsen. Documentaires over islamofobie, de geschiedenis van Hindostanen in Suriname en muziek wisselen elkaar af. Toen het Kwaku Festival in een dip zat, nam zij het initiatief om samen met haar partners een plan te schrijven. Zij zag namelijk hoe belangrijk dit festival is voor de Surinaamse gemeenschap en voelde zich verantwoordelijk om bij te dragen.

Wat steeds terugkomt in het verhaal van Forster is haar vermogen om over haar eigen angsten heen te stappen en oplossingen te vinden voor de uitdagingen die zij tegenkomt. In het programma Jules Unlimited ging zij als presentator iedere aflevering een nieuwe uitdaging aan, zoals parachutespringen. Dit lag ver buiten haar comfortzone. Toch presenteerde zij het programma negen jaar lang, ondanks knikkende knieën. Een uitspraak die tijdens het gesprek met Van Hinte regelmatig terugkwam was: “Leuk idee, dat gaan we doen.” Ze zegt ja tegen ideeën die haar aanspreken en zoekt daarna uit hoe ze deze kan realiseren.

Het zoeken naar je eigen identiteit in een multiculturele samenleving is een worsteling die voor veel mensen herkenbaar is. Toch denken velen dat zij de enigen zijn die hiermee worstelen. Het verhaal van Forster schept herkenning, geeft rust en biedt nieuwe inzichten. Het laat zien dat, wanneer je je eigenwaarde kent, het minder uitmaakt wat een ander van je vindt.

Forster roept bij mij de herinnering op aan Morales Wijngaarde. Op 17 november jongstleden verscheen het boek Oost-West, geschreven door Wijngaarde, bij uitgeverij Nijgh en Van Ditmar. Dit gebeurde dertig jaar nadat hij het boek schreef en kort na zijn overlijden. Ook hij is een belangrijk rolmodel. Als jonge journalist en student aan de Anton de Kom Universiteit in Suriname voerde hij in de jaren tachtig actie voor het behoud van de democratie. Na de Decembermoorden moest hij vluchten naar Nederland.

In 1992 overleed Wijngaarde. Op zijn sterfbed voelde hij de noodzaak om een boek te schrijven, ondanks het feit dat hij blind was. Hij leerde zichzelf braille aan en gebruikte een brailleschrift en een dictafoon om zijn laatste krachten te wijden aan Oost-West. Het boek is vandaag de dag misschien wel belangrijker dan dertig jaar geleden. In dit liefdesverhaal tussen een Afro-Surinaamse jongen en een Hindostaans meisje wordt het leven van activisten in de jaren tachtig op indringende wijze beschreven. Met dit boek zorgde Wijngaarde ervoor dat zijn strijd werd vastgelegd.

Er is een duidelijke overeenkomst tussen Wijngaarde en Forster. Beiden bereiken hun doelen zonder te wachten op toestemming van anderen. Zij kaarten urgente maatschappelijke onderwerpen aan die zij belangrijk vinden. Daarmee laten zij zien dat doorzettingsvermogen, geloof in rechtvaardigheid en vertrouwen in de eigen kracht lonen. 

Spalburg, De Rooy, Wijngaarde en Forster breken ieder op hun eigen manier met koloniaal denken. Zij hechten waarde aan zelfbeschikking en durven risico’s te nemen om hun boodschap over te brengen.